literatuurwetenschap

Het realiteitseffect volgens Roland Barthes

| vlogboek

‘Kunst erkent het bestaan van ruis niet.’

In zijn artikel ‘L’Effet de Réel’ uit 1968 legde de Franse literatuurwetenschapper Roland Barthes uit hoe je verhaalelementen die ogenschijnlijk betekenisloos zijn als realiteitseffect kun zien. Bij deze theorie zijn ook wat kanttekeningen te plaatsen.

Bronnen:

Roland Barthes; Lionel Duisit, An Introduction to the Structural Analysis of Narrative, New Literary History, Vol. 6, No. 2, On Narrative and Narratives. (Winter, 1975), pp. 237-272.
Link: https://www.uv.es/fores/Barthes_Structural_Narrative.pdf

Roland Barthes, “The reality effect” from Tzvetan Todorov; R. Carte (trans.), French literary theory today: a reader (1982), pp. 11-17, LITERATURE A 21 TOD: Cambridge University Press.
Link: http://ls-tlss.ucl.ac.uk/course-materials/HIST6308_41590.pdf

Originele, Franstalige bronnen:
Introduction à l’analyse structurale des récits – https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/1015070/mod_resource/content/1/comm_0588-8018_1966_num_8_1_1113-analyse%20structurale.pdf
L’Effet de Réel – https://www.persee.fr/doc/comm_0588-8018_1968_num_11_1_1158

Het probleem met de smartphone in literatuur

| vlogboek

In deze video bespreekt Jörgen de problematiek rond de smartphone bij het schrijven van verhalen.

Over hoe verhalen iets zeggen over hoe wij de werkelijkheid zien, de desinteresse voor het toiletbezoek, brieven en appberichten als taalhandeling, interactieve verhalen en de onmogelijke weergave van een groepschat.

De volgende boeken komen langs:
Betje Wolff & Aagje Deken – Sara Burgerhart
Tonke Dragt – De brief voor de koning
Louis Couperus – Eline Vere
Stefan Brijs – Post voor mevrouw Bromley
Krystal Sutherland – Sterrenstof
Tjibbe Veldkamp – Katvis
John Green – Schildpadden tot het oneindige
Lee Child – Persoonlijk
Anna Woltz – Alaska
Jeff Strand – Geen beste dag voor voodoo

Voor meer informatie over de taalhandelingstheorie kun je dit videocollege van Jan Renkema bekijken: http://www.janrenkema.nl/videocolleges.php?college=3&deel=3

Lijken alle verhalen op elkaar?

| vlogboek

In deze video bespreekt Jörgen de zoektocht van literatuurwetenschappers en schrijvers naar oerpatronen in onze verhalen. Van Aristoteles naar Georges Polti, Vladimir Propp, Algirdas Greimas en via Kurt Vonnegut naar de Hedonometer van de Universiteit van Vermont.

Bronnen / verder lezen:
– Brillenburg Wurth, Kiene, & Ann Rigney (red.), Het leven van teksten.
– Hedonometer.org
– Propp, Vladimir, Morphology of the Folktale. https://monoskop.org/images/f/f3/Propp_Vladimir_Morphology_of_the_Folktale_2nd_ed.pdf
– Reagen, Andrew J., et.al., The emotional arcs of stories are dominated by six basic shapes. https://arxiv.org/pdf/1606.07772.pdf
– Veldman, Jan, De 36 dramatische situaties.
– Vonnegut, Kurt, The shape of stories, https://www.youtube.com/watch?v=oP3c1h8v2ZQ

 

De poëtica van de kritische schrijver

| vlogboek

In deze video bespreekt Jörgen twee auteurs die onlangs openlijk kritiek uitten op het werk van een collega. Schrijver Jamal Ouariachi bekritiseerde de jury van de Libris Literatuur Prijs 2018 die de prijs toekende aan Wees onzichtbaar van Murat Isik. Thomas Heerma van Voss had moeite met de nieuwe roman Bestsellerboy van Mano Bouzamour.

Aan de hand van de vier poëticale dimensies van M.H. Abrams zet Jörgen de poëticale analyse uiteen. Wat zegt deze kritiek over de literatuuropvattingen van de schrijvers? Waarom is niet iedereen het met hen eens? En waarom zorgt het citeren van ‘slechte’ zinnen voor een paradox?

Vlogboek107 – Vormen van intertekstualiteit (deel 2) : parodie, pastiche, creatieve navertelling

| vlogboek

 

In deze video bespreekt Jörgen drie varianten van intertekstualiteit, waarbij het om de overeenkomsten én verschillen tussen twee werken gaat:
3. Parodie
4. Pastiche
5. Creatieve navertelling

De volgende boeken komen in deze video langs:
Jane Austen & Seth Grahame-Smith – Pride and Prejudice and Zombies
Jane Austen & Ben H. Winters – Sense and Sensibility and Sea Monsters
Seth Grahame-Smith – Abraham Lincoln: Vampire Hunter
Multatuli & Martijn Adelmund – Max Havelaar met zombies
Vanden vos Reynaerde
Piet Paaltjens – Snikken en grimlachjes
Miguel de Cervantes – De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha
P.C. Hooft en Samuel Coster – Warenar
Plautus – Aulularia
Hafid Bouazza – De voeten van Abdullah
De vertelling van duizend-en-één nacht
Kristien Hemmerechts – Alles verandert
J.M. Coetzee – Disgrace

Vlogboek103 – Vormen van intertekstualiteit (deel 1) : citaat, het noemen van werken/auteurs

| vlogboek

 

In deze video worden twee verschillende varianten van intertekstualiteit besproken:
1. Het noemen van werken/auteurs
2. Citaat

De volgende boeken komen in deze video langs:
Roald Dahl – Matilda
Louis Couperus – Eline Vere
Harry Mulisch – Siegried
Godfried Bomans – Erik of het klein insectenboek
John Green – The fault in our stars
Bernlef – Hersenschimmen
Brett Easton Ellis – American psycho
Paulien Cornelisse – De verwarde cavia
Esther Gerritsen – Roxy
Roos Schlikker – Huisje boompje beest
Henk Spaan – De binnentuin
Saskia Noort – Huidpijn
Jeroen Brouwers – Het hout
Marten Toonder – Als je begrijpt wat ik bedoel
Simon Vestdijk – De koperen tuin
Connie Palmen – Jij zegt het
Jan Wolkers – De doodshoofdvlinder
Salman Rushdie – De duivelsverzen
Kader Abdolah – Het huis van de moskee
Khalid Boudou – Het schnitzelparadijs
Hafid Bouazza – De voeten van Abdullah
Leon de Winter – VSV
Tomas Ross – De tweede november
Hagar Peeters – Malva

Vlogboek95 – Intertekstualiteit, Komt een vrouw bij de dokter en de genen van de literatuur

| vlogboek

Wat zeggen de overeenkomsten tussen Turks fruit en Komt een vrouw bij de dokter over hoe literatuur werkt? Wanneer is er sprake van intertekstualiteit? Waarom lijken sommige verhalen zoveel op elkaar? En wat heeft André Hazes met teksttheoreticus Roland Barthes te maken?

In deze video geeft Jörgen een korte inleiding op het begrip ‘intertekstualiteit’ dat door Julia Kristeva werd geïntroduceerd. Aan de hand van de roman Komt een vrouw bij de dokter van Kluun geeft hij een aantal voorbeelden. Tegelijkertijd bespreekt Jörgen hoe terugkerende verhaalelementen gezien kunnen worden als de genen van de literatuur.

De volgende romans passeren de revue:
Jan Wolkers – Turks fruit
Kluun – Komt een vrouw bij de dokter
Tim Krabbé – De grot