De noodzaak van het overbodige. Over KliFi van Adriaan van Dis

| vlogboek

‘Ook al zit niemand daarop te wachten. Literatuur als noodzaak van het overbodige.’

In deze video bespreekt Jörgen de klimaatroman KliFi van Adriaan van Dis. Geen belerende klimaatwaarschuwing of pamflet, maar een ‘fladderige parabel’, een pleidooi voor het literaire experiment.

Bronnen:
Jan-Willem Anker, Waar blijft de Nederlandse klimaatroman, via: http://collateral-journal.com/index.php?collision=19
Fiep van Bodegom, Wat is een klimaatroman?, via: https://www.nederlandseboekengids.com/2017-4-fiep-van-bodegom/
Liternatuur, via: https://liternatuur.sites.uu.nl/

De eerste Nederlandse sciencefiction? Over Luchtreis van Willem Bilderdijk

| vlogboek

Wat is het eerste Nederlandse sciencefictionverhaal? Het korte verhaal Luchtreis uit 1813 van Willem Bilderdijk komt in aanmerking om die titel op te eisen.

In deze video bespreekt Jörgen de belangrijkste elementen uit Kort verhaal van eene aanmerklijke luchtreis, en nieuwe planeetontdekking (1813): geloofwaardigheid, wetenschap, observaties en oriëntalisme.

Het verhaal Luchtreis kun je op zowel in de originele versie lezen als in een hertaalde, ingekorte versie:
– Origineel = https://books.google.nl/books?id=-_xcAAAAcAAJ&dq=luchtreis&hl=nl&pg=PA18#v=onepage&q&f=false
– Bulkboek = https://bulkboek.online/bulkboek.online/wp-content/uploads/2020/05/4-Online_De-Luchtreis_2020.pdf Vlogboek – https://vlogboek.nl

Kippentaal en andere lipogrammen

| vlogboek

Van Keizer Ei naar Prins Willi.

Deze video gaat over lipogrammen, oftewel teksten waarin bepaalde letters niet gebruikt mogen worden.

Linkjes:

Karst-Janneke Rogaar, Keizer Ei (2020), https://karst-janneke.com/keizer-ei
De gedichten van Anthonis de Roovere, via https://www.dbnl.org/tekst/roov002jjma01_01/
Albertus Frese, Proeve van vijf klinkdichten, in welke naer rang zyn uitgelaten de vyf vocalen (1784), via https://books.google.nl/books?id=w0xaAAAAcAAJ&dq=vijf%20klinkdichten&hl=nl&pg=PA4#v=onepage&q&f=false
Battus, Opperlandse taal- & letterkunde (1981), via https://www.dbnl.org/tekst/bran023oppe01_01/
Joächim Müllner, De naam Jesus, eene uitgegootene olie. Of uitlegging van het Hooglied Salomo’s, vertaald door J. Scharp, via https://books.google.nl/books?id=zYdYAAAAcAAJ&dq=de%20naam%20jezus%20eenen%20uitgegootene%20olie&hl=nl&pg=PA1#v=onepage&q&f=false
Willem Bilderdijk, Galante dichtluimen, via https://books.google.nl/books?id=rNyJ0Fnn9OEC&dq=Galante%20dichtluimen&hl=nl&pg=PA73#v=onepage&q&f=false
Abraham des Amorie van der Hoeven jr., Johannes Bosscha & Jacob van Lennep, A-saga, E-legende, O-sprook (1879), via https://dbnl.org/tekst/boss019asag02_01/
Het zakmes (1991) [Film], via https://www.facebook.com/adelheidroosen.femaleeconomy/videos/het-zakmes-met-oa-adelheid-roosen-olivier-tuinier-regie-ben-sombogaart-naar-het-/889407688148094/
Guido van de Wiel, ’t Manco ’n schatkist, via https://www.academia.edu/29905918/t_Manco_n_schatkist
Guido van de Wiel, ’t Manco een gebreksaanwijzing, via https://www.academia.edu/29905959/t_Manco_n_gebreksaanwijzing

Romantische ideeën over het Sublieme (romantiek) / literatuurgeschiedenis

| vlogboek

Aan het begin van de 19e eeuw lag in de Nederlandse literatuur de nadruk op het gezond verstand, op de deugd en op huiselijk geluk, maar er zijn ook enkele schrijvers en denkers die, onder invloed van de Duitse romantiek, zich bezighielden met de vraag welke functie of rol iets onverklaarbaars als het Sublieme, het Verhevene, in de literatuur had.

Meer lezen / bronnen:

Hieronymus van Alphen, Theorie der schoone kunsten en wetenschappen. Eerste deel (1778), via https://dbnl.org/titels/titel.php?id=alph002theo01
Willem van den Berg & Piet Couttenier, Alles is taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900 (2016), via https://dbnl.org/tekst/berg018alle02_01/
Willem Bilderdijk, De kunst der poëzy (1809), via https://dbnl.org/tekst/bild002kuns01_01/
Willem Bilderdijk, Taal- en dichtkundige verscheidenheden. Deel 2. Gedachten over het verhevene en naïve (1821), via https://dbnl.org/tekst/bild002taal03_01/
Willem Bilderdijk, Johannes Kinker & Paulus van Hemert, Als van hooger bestemming en aart (2008) Historische Uitgeverij. https://www.historischeuitgeverij.nl/hu.php?action=viewpublicatie&id=164
Maarten Doorman, De romantische orde (2004) Uitgeverij Prometheus. https://webwinkel.uitgeverijprometheus.nl/book/m-doorman
Piet Gerbrandy, De jacht op het sublieme (2014) De Bezige Bij. https://www.debezigebij.nl/boek/jacht-op-het-sublieme/
P.G. van Ghert, Wijsgeerige beschouwing over de Dichtkunde. In: De Recensent, ook der recensenten. Vol. 8 (1814), via https://books.google.nl/books?id=Eu5RAAAAcAAJ&dq=het%20innerlijke%20leven%20van%20den%20mensch%20huisvest%2C%20waarin%20het%20door%20de%20tooverkracht%20der%20fantasie%2C%20de%20geheele%20wereld%20omvat%20en%20bezielt%2C%20en%20dezelve%20tot%20schoonheid%20en%20waarheid%20vormt%20en%20beschaaft&hl=nl&pg=PA504#v=onepage&q&f=false
Johannes Kinker, De digterlijke genie (1801), via https://books.google.nl/books?id=0iMBn1gTUJQC&lpg=PA193&ots=KvL87Akk5s&dq=%22Hij%20ziet%20in%20haar%20over%C3%A4l%20verband%2C%20waar%20het%20eenvouwdige%20oog%20alleen%20verscheidenheid%22&hl=nl&pg=PP7#v=onepage&q&f=false
Johannes Kinker, Gedichten (1819-1821), via https://www.dbnl.org/tekst/kink001gedi01_01/
J.H. van der Palm, Redevoering over het middelmatige (1822), via https://www.dbnl.org/tekst/palm003rede03_01/palm003rede03_01_0025.php

Een ander gevoel (verlichting & romantiek) / literatuurgeschiedenis

| vlogboek

De overheersende literatuuropvatting in Nederland aan het einde van de 18e eeuw zou je een ‘evenwichtspoëtica’ kunnen noemen, waarbij gevoel en verstand gelijk opgaan. Begrippen als authenticiteit en verbeelding, die in de periode van de romantiek een belangrijke rol zouden gaan spelen, worden voorzichtig verkend.

Meer lezen / bronnen:

Hiëronymus van Alphen, Literair-theoretische geschriften (1999), via https://dbnl.org/tekst/alph002lite03_01/
Willem van den Berg & Piet Couttenier, Alles is taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900 (2016), via https://dbnl.org/tekst/berg018alle02_01/
Willem Bilderdijk, Liefde en ballingschap. Brieven 1795-1797 (1997), via https://dbnl.org/tekst/bild002lief01_01/
Maarten Doorman, De romantische orde (2004)
Rhijnvis Feith, Brieven over verscheiden onderwerpen (1784-1793), via https://dbnl.org/tekst/feit007brie00_01/
Lotte Jensen & Rick Honings, Romantici en revolutionairen (2019)
Johannes Kinker, Het eeuwfeest bij de aanvang der negentiende eeuw (1801), via https://dbnl.org/tekst/kink001eeuw01_01/
J.Th.W. Oosterholt, De ware dichter. De vaderlandse poëticale discussie in de periode 1775-1825 (1998), via https://dbnl.org/tekst/oost051ware01_01/
W.E. de Perponcher, Brief aan den Heer Mr. Hieronymus van Alphen (1779), via https://books.google.nl/books?id=2EPMauJcNzEC&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0
W.E. de Perponcher, Mengelwerk (1775-1788), via https://books.google.nl/books?id=vdJSAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0
W.E. de Perponcher, Onderwijs voor kinderen (1782), via https://dbnl.org/tekst/perp002onde01_01/
Rüdiger Safranski, Romantiek: een Duitse affaire (1974)
Simon van der Waal, De waare verëischten in een’ dichter (1773), via https://dbnl.org/tekst/waal010ware01_01/waal010ware01_01_0001.php#2